İhtihabi Eklem Romatizması (Romatoid Artrit)

KONU: İLTİHABİ EKLEM ROMATİZMASI (Romatoid Artrit)

Sistemik, enflamatuar ve sebebi bilinmeyen bir hastalık olan romatoid artrit, tüm dünyada bütün ırk ve etnik gruplarda görülür.Sıklığı, popülasyonda % 1 civarındadır.

Kadınlarda erkeklere göre 5 kat daha fazla oranda görülür.Herhangi bir yaşta görülebilmekle birlikte, 30-40 lı yaşlarda daha sık klinik bulguları ortaya çıkar. Erkeklerde ve iri yapılı kadınlarda hastalık daha hafif seyretmektedir.

Romatoid Artrit genellikle haftalar ile aylar süren yavaş, sinsi bir başlangıç gösterir.Başlangıç bulguları eklemlerde olabilir veya sistemik tutulum ortaya çıkabilir.Yorgunluk, halsizlik, yaygın ağrılar ve eklemlerde sabah sertlikleri görülür. Özellikle diz ve el eklemlerinde sıcaklık, kırmızılık ve şişlik ortaya çıkar.Ağrıdan dolayı hasta parmaklarını kullanmada zorluk çeker.Ağrı sonrasında kaslarda zayıflar ve hasta çatal bıçak kullanmada bile sorunlar yaşayabilir.Hafif ateş, iştahsızlık ve kilo kaybı ortaya çıkabilir.Hastalığın ilerlemesi bazı hastalarda hafif, bazılarında çok hızlı olabilir.

Hastalığın ilerlemesi ile beraber eklemlerde deformasyonlar başlar.Örneğin, el parmaklarında zigzag, kuğu boynu deformiteleri ortaya çıkar ve parmaklar eğrilerek, üzerlerinde kistler oluşur.Dirsek tutulumunda, dirseği açma hareketi kısıtlanabilir.Diz ve ayak bileği açma hareketleri de kısıtlanınca hasta yürüme zorluğu yaşamaya başlar.

Eklem dışında diğer organlarda da tutulma gelişebilir.Ciltte nodüler, kistler meydana gelebilir, akciğer ve kalp tutulumu olabilir.Gözde sklerit ve konjektivit ve kulakta da işitme kaybı görülebilir, kansızlık da sık olarak ortaya çıkar.

Tedavide amaç, hastalığın aktivasyonunun azaltılması ve oluşabilecek yan etkilerin giderilmesidir.Hastalık, ileri derecede doku yıkımı ve eklem deformitesi gelişmeden önce tedaviye alınırsa, kısmen de olsa kontrol altına alınabilmektedir.

İlk aşamada, hastanın eğitilmesi ve hastalığı hakkında bilgi sahibi olmasıdır.İnsanımızın çoğu romatoid artriti diğer romatizmal hastalıklardan ayıramamaktadır.Romatizma terimi yanlış olarak bir tek hastalıkmış gibi anlaşılmakta ve çoğu kez kireçlenme gibi algılanıp kaplıca veya kum banyolarının iyi geleceği sanılmaktadır.Romatoid artrit yanlış tedavi edilip veya tedavisi bırakılırsa, eklemlerde ağrı, şişlik ve ciddi deformiteler ortaya çıkabilir.

Tedavisi ilaç tedavisi ve fizik-tedavisi olmak üzere 2 açıdan planlanır.İlaç tedavisinde amaç, aktivasyonun hızını azaltmaktadır.Çeşitli tedavi protokolleri mevcuttur.Antienflamatuar ilaçlar, kortizon ve altın bileşikleri, klorohin, D-penisilemin, metotreksat gibi sistemik ilaçlar tedavide kullanılır.

Fizik- tedavide amaç, eklem kısıtlılıklarını önlemek, oluşan deformiteleri azaltmak, hareket açıklılığını korumak ve ağrıyı azaltmaktır.Program, enflamasyonun dönemine göre değişir.Akut dönem dediğimiz, hastalığın aktive olduğu dönemde, istirahat önerilir, bazı ateller verilir ve hafif bir egzersiz programı planlanır. Daha sonra havuz egzersizleri, bisiklet, grup egzersizleri önerilir.Hastalığın aktif olmadığı dönemlerde, kısıtlılıkları açmak için germe egzersizleri yapılır, ağrıyı azaltmak için alçak frekanslı akımlardan faydalanılır, kas güçlendiriciler uygulanır.

Diz ve kalça eklemi tutulumu varsa, eklem üzerine binen yükü azaltmak ve yürüyüşü düzeltmek amacıyla baston ve koltuk değnekleri verilir.Günlük yaşamda, ev içi düzenlemeler yapılmalı, kapı eşikleri kaldırılmalı, tuvaletle, koltuk ve iskemleler hastanın rahat oturacağı şekilde yükseltilmelidir.

Prof. Dr. Meral KOZAKÇIOĞLU

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı